TÓM TẮT LÝ THUYẾT
I. Phản xạ âm
Âm được dội lại khi gặp một mặt chắn gọi là âm phản xạ.
Ví dụ:
- Đứng trước vách núi hét to, ta thấy âm dội lại.
- Đứng trong hang động nói to, âm thanh gặp vạch đá sẽ phản xạ lại.
II. Vật phản xạ âm tốt, vật phản xạ âm kém
- Vật liệu cứng có bể mặt nhắn thì phản xạ âm tốt.
- Vật liệu có bể mặt sẵn sùi và vật liệu mềm, xốp thì phản xạ ảm kém.
Ví dụ:
- Vật phản xạ âm tốt: mặt gương; mặt đá hoa; mặt tường gạch; tấm kim loại
- Vật phản xậ âm kém: Ghế đệm mút; tấm xốp; rèm nhung; tấm bìa; mặt nước.
III. Chống ô nhiễm tiếng ồn
1. Tiếng ồn
Âm thanh có vai trò quan trọng trong đời sống con người và động vật nhưng không phải âm thanh nào cũng có ích mà có âm thanh có hại
Những âm thanh to, kéo đài có thể có hại đến sức khoẻ và hoạt động bình thường của con người gọi là tiếng ồn. Ở những nơi thường xuyên có tiếng ổn, ta nói môi trường sống tại đó bị ô nhiễm tiếng ồn.
2. Các biện pháp để giảm tiếng ồn ảnh hưởng đến sức khỏe
- Xây dựng hàng rào chống ổn được ghép bằng các tấm cách âm để ngăn cách khu dân cư với đường cao tốc và trồng nhiều cây
xanh quanh nhà.
- Treo biển báo “Cấm sử dụng còi” tại những tuyển đường gần bệnh viện, trường học
- Hạn chế sử dụng các phương tiện giao thông cá nhân bằng cách tăng cường sử dụng các phương tiện giao thông công cộng
- Treo biển “Đi nhẹ nói khế” ở bệnh viện.
- Người lính xe tăng phải đội một chiếc mũ đặc biệt.
CÂU HỎI SÁCH GIÁO KHOA
Mở đầu
Trả lời câu hỏi trang 68 SGK KHTN 7
Tại sao tường của nhà hát, phòng hòa nhạc, rạp chiếu phim thường được làm sần sùi hoặc treo, phủ rèm nhung, len, dạ, …?
Lời giải
Tường của nhà hát, phòng hòa nhạc, rạp chiếu phim thường được làm sần sùi hoặc treo, phủ rèm nhung, len, dạ,.. để làm giảm tiếng vang, giúp âm thanh trong các phòng chuyên dùng đó được to, rõ hơn.
I. Phản xạ âm
Trả lời câu hỏi trang 68 SGK KHTN 7
* Hoạt động:
Câu 1: Tìm ví dụ về phản xạ âm.
Lời giải
Ví dụ về phản xạ âm:
- Đứng trước vách núi hét to, ta thấy âm dội lại.
- Đứng trong hang động nói to, âm thanh gặp vạch đá sẽ phản xạ lại.
Câu 2: Tại sao khi nói to trong phòng lớn thì nghe được tiếng vang, nhưng nói to như thế trong phòng nhỏ lại không nghe được tiếng vang?
Lời giải
Cả hai phòng lớn và nhỏ đều có âm phản xạ nhưng chỉ phòng lớn ta mới nghe được âm phản xạ nhờ có tiếng vang. Còn phòng nhỏ thì ta nghe được âm phản xạ và âm phát ra gần như cùng một lúc do tốc độ truyền âm thanh trong không khí là 340 m/s nên ta không nghe được tiếng vang.
Câu 3: Người ta thường ứng dụng sự phản xạ của sóng âm có tần số rất lớn (hơn 20000Hz) để xác định độ sâu của biển. Hãy sử dụng hình 14.2 để giải thích ứng dụng này.
Lời giải
Để xác định độ sâu của biển, người ta thường dùng một chiếc tàu néo cố định trên mặt biển, cho tàu phát ra sóng âm có tần số rất lớn (hơn 20000Hz) theo phương thẳng đứng xuống dưới. Sóng âm này khi đến đáy biển sẽ bị phản xạ trở lại. Người ta xác định thời gian từ lúc phát ra sóng âm đến khi thu được âm phản xạ. Từ đó suy ra khoảng cách từ mặt nước đến đáy biển.
II. Vật phản xạ âm tốt, vật phản xạ âm kém
Trả lời câu hỏi trang 69 SGK KHTN 7
* Hoạt động:
Thí nghiệm
Dụng cụ:
Hộp làm bằng vật liệu cách âm (10; 1 tấm gỗ nhẵn, 1 tấm gỗ sần sùi, 1 tấm xốp mềm hình chữ nhật cùng kích cỡ dùng làm tấm phản xạ âm (2); 1 chiếc đồng hồ để bàn nhỏ làm nguồn âm (3); giá đõ tấm phản xạ âm (4).
Tiến hành:
Bước 1: Gắn tấm phản xạ âm bằng gỗ nhẵn lên giá thí nghiệm, đặt tai tại vị trí như trên Hình 14.3, lắng nghe âm truyền từ nguồn tới tấm gỗ nhẵn và phản xạ đến tai.
Bước 2: Lần lượt thay tấm gỗ nhẵn bằng tấm xốp và tấm gỗ sần sùi, lặp lại thí nghiệm như bước 1.
Rút ra nhận xét vật nào phản xạ âm tốt, vật ào phản xạ âm kém.
Lời giải
Học sinh tự thực hiện thí nghiệm
Nhận xét:
+ Vật liệu có bề mặt nhẵn thì phản xạ âm tốt.
+ Vật liệu có bề mặt sần sùi và vật liệu mềm, xốp thì phản xạ âm kém.
* Câu hỏi và bài tập:
Câu 1: Trong những vật dưới đây, vật nào phản xạ âm tốt, phản xạ âm kém:
Ghế đệm mút; mặt gương; tấm xốp; rèm nhung; mặt đá hoa; mặt tường gạch; tấm kim loại; tấm bìa; mặt nước.
Lời giải
- Vật nào phản xạ âm tốt: mặt gương; mặt đá hoa; mặt tường gạch; tấm kim loại
- Vật phản xậ âm kém: Ghế đệm mút; tấm xốp; rèm nhung; tấm bìa; mặt nước.
Câu 2: Trả lời câu hỏi ở phần mở đầu của bài học
Lời giải
Tường của nhà hát, phòng hòa nhạc, rạp chiếu phim thường được làm sần sùi hoặc treo, phủ rèm nhung, len, dạ vì những vật đó phản xạ âm kém.
Từ đó làm giảm hoặc mất đi tiếng vang giúp âm thanh trong các phòng chuyên dùng đó được rõ, to hơn.
III. Chống ô nhiễm tiếng ồn
Trả lời câu hỏi trang 70 SGK KHTN 7
* Câu hỏi và bài tập:
Câu 1: Âm thanh nào dưới đây là tiếng ồn?
a) Tiếng xe cứu thương.
b) Tiếng học sinh phát biểu trong lớp.
c) Tiếng sấm.
d) Tiếng máy khoan bê tông kéo dài liên tục gần như khu dân cư.
e) Tiếng ồn từ khu chợ gần lớp học.
g) Tiếng hát karaoke vào đêm khuya.
Lời giải
Các âm thanh là tiếng ồn: a, c, d, e, g.
Vì những âm thanh này to, kéo dài, ảnh hưởng đến sức khỏe và hoạt động bình thường của con người.
Câu 2: Hãy tìm hiểu thêm các ví dụ trong thực tế về ô nhiễm tiếng ồn.
Lời giải
+ Tiếng xe cộ đi lại trong giờ cao điểm
+ Tiếng máy khoan, máy đục, máy phá nhà khi thi hành tại nơi công trường.
* Hoạt động: Hãy thảo luận nhóm và cho biết mục đích của các biện pháp nêu trên
Lời giải
Mục đích của các biện pháp nêu ở trang 70 là chống ô nhiễm tiếng ồn.
Trả lời câu hỏi trang 71 SGK KHTN 7
* Câu hỏi và bài tập:
Giả sử ngôi nhà gia đình em đang sinh sống ở ngay gần một khu chợ hoặc bến xe, em hãy chỉ ra những tiếng ồn gây ảnh hưởng đến sức khỏe và đề xuất biện pháp để làm giảm những ảnh hưởng này.
Lời giải
- Tiếng ồn gây ảnh hưởng đến sức khỏe là:
+ Tiếng ồn từ chợ
+ Tiếng ồn, còi xe từ xe cộ
- Những biện pháp để làm giảm những ảnh hưởng này:
+ Cải thiện cách âm của tường vách
+ Đóng kín cửa nhà
+ Đeo tai nghe
BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA
SÁCH BÀI TẬP
Câu 1: Trong những trường hợp dưới đây, hiện tượng nào ứng dụng phản xạ âm?
A. Xác định độ sâu của đáy biển.
B. Nói chuyện qua điện thoại.
C. Nói trong phòng thu âm qua hệ thống loa.
D. Nói trong hội trường thông qua hệ thống loa.
Câu 2: Điền từ thích hợp vào chỗ trống:
Tiếng ồn ô nhiễm là tiếng ồn … và … làm ảnh hưởng xấu đển sức khỏe của con người.
A. To, kéo dài.
B. Nhỏ, kéo dài.
C. To, không kéo dài.
D. Nhỏ, không kéo dài.
Câu 3: Để chống ô nhiễm tiếng ồn, người ta thường sử dụng các biện pháp:
A. Làm trần nhà bằng xốp
B. Trồng cây xanh
C. Bao kín các thiết bị gây ồn
D. Cả A, B, C.
Câu 4: Kết luận nào sau đây là đúng?
A. Vật phản xạ âm tốt là những vật có bề mặt sẵn sùi, mềm, xốp.
B. Vật phản xạ âm kém là những vật có bề mặt nhắn, cứng.
C. Vật phản xạ âm tốt là những vật có kích thước lớn.
D. Vật phản xạ âm kém là những vật mềm, xốp, có bề mặt sản sùi.
Câu 5: Sự phản xạ âm có thể gây ảnh hưởng cho người nghe, như khi đang ở trong nhà hát, trong phòng hòa nhạc. Vì vậy, trong phòng hòa nhạc, trong nhà hát người ta thường làm tường có đặc điểm như thế nào?
A. Làm tường sần sùi để giảm tiếng vang.
B. Làm tường sần sùi để tăng tiếng vang.
C. Làm tường phẳng và nhẵn để giảm tiếng vang.
D. Làm tường phẳng và nhẵn để tăng tiếng vang.
Câu 6: Giả sử một bệnh viện nằm bên cạnh đường quốc lộ có nhiều xe cộ qua lại. Biện pháp không thể giúp chống ô nhiễm tiếng ồn cho bệnh viện này là:
A. Treo biển báo cấm bóp còi gần bệnh viện.
B. Xây tường chắn xung quanh bệnh viện, đóng cửa các phòng để ngăn chặn đường truyền âm.
C. Trồng nhiều cây xanh xung quanh bệnh viện để hướng âm truyền theo hướng khác.
D. Dùng nhiều đồ dùng cứng có bề mặt nhẵn để hấp thụ bớt âm.
Câu 7: Sóng âm dội lại khi gặp vật cản là
A. Âm phản xạ.
B. Âm tới.
C. Siêu âm.
D. Hạ âm.
Câu 8: Những vật phản xạ âm tốt là
A. Gạch, gỗ, vải.
B. Thép, vải, xốp.
C. Vải nhung, gốm.
D. Sắt, thép, đá.
Câu 9: Câu nào sau đây là sai?
A. Tiếng ồn to, kéo dài ảnh hưởng đến sức khỏe và hoạt động bình thường của con người thì gọi là ô nhiễm tiếng ồn.
B. Để chống ô nhiễm tiếng ồn người ta phải giảm độ to của âm thanh đến tai người nghe.
C. Để chống ô nhiễm tiếng ồn thì phải dùng vật liệu cách âm để không cho tiếng ồn lọt vào tai.
D. Những âm thanh có tần số lớn thường gây ô nhiễm tiếng ồn.
Câu 10: Những vật hấp thụ âm tốt là vật
A. Có bề mặt nhẫn, cứng.
B. Sáng, phẳng.
C. Phản xạ âm kém.
D. Phản xạ âm tốt.
Câu 11: Ở một số căn phòng các cửa sổ có hai lớp kính. Mục đích của biện pháp này là gì?
A. Điều hòa nhiệt độ trong phòng
B. Ngăn tiếng ồn.
C. Làm cho cửa vững chắc
D. Chống rung
Câu 12: Âm thanh nào dưới đây là nguồn gây ô nhiễm tiếng ổn?
A. Những âm thanh được tạo ra từ những dao động có tần số cao.
B. Những âm thanh được tạo ra từ những dao động có biên độ lớn.
C. Những âm thanh được tạo ra từ những dao động có biên độ lớn và tần số cao.
D. Những âm thanh to, kéo dài dội tới tai người nghe gây ảnh hưởng xấu đến
sức khoẻ.
Câu 13: Tiếng ồn có ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống của con người?
A. Gây mệt mỏi
B. Gây buồn ngủ
C. Gây hưng phấn
D. Làm thính giác phát triển
Câu 14: Khi người làm việc trong điều kiện ô nhiễm tiếng ồn thì phải bảo vệ bằng cách:
A. Bịt lỗ tai để giảm tiếng ồn.
B. Thay động cơ của máy nổ
C. Tránh xa vị trí gây tiếng ồn
D. Gắn hệ thống giảm âm vào ống xả
Câu 15: Biện pháp nào sau đây không chống được ô nhiễm tiếng ồn?
A. Trồng nhiều cây xanh dọc hai bên đường trong khu đô thị.
B. Cấm bóp còi to tại những khu vực cần yên tĩnh như bệnh viện, trường học.
C. Sử dụng các thiết bị bảo hộ như nút tai, mũ bảo hiểm, chụp tai...
D. Hạn chế sử dụng đèn quảng cáo, đèn chiếu sáng trên đường phố giờ cao điểm.
Câu 16: Có một đường cao tốc vừa mới được xây dựng gần một trường học. Hàng ngày học sinh phải chịu ô nhiễm tiếng ồn, vì điều kiện chưa đổi được trường về vị trí khác nên người ta đã có những phương án để chống lại những tiếng ồn đó như sau. Phương pháp nào là tốt nhất?
A. Xây tường chắn để ngăn cách.
B. Thay hệ thống cửa bằng cửa kính và đóng lại khi cần.
C. Trang bị cho mỗi học sinh một mũ chống ồn để bịt tai.
D. Che cửa bằng các màn vải.
Câu 17: Trường hợp nào sau đây không gây ô nhiễm tiếng ồn?
A. Gần đường ray xe lửa
B. Gần sân bay
C. Gần ao hồ.
D. Gần đường cao tốc
Câu 18: Vật liệu phản xạ âm kém thì có đặc điểm nào sau đây?
A. Có bề mặt nhẵn và vật liệu cứng.
B. Có bề mặt sần sùi và vật liệu mềm.
C. Có kích thước lớn.
D. Có kích thước nhỏ.
Câu 19: Biện pháp nào sau đây không có hiệu quả để chống ô nhiễm tiếng ồn?
A. Làm giảm độ to của tiếng ồn phát ra
B. Ngăn chặn đường truyền âm.
C. Làm cho âm truyền theo hướng khác.
D. Làm cho âm truyền thẳng.
Câu 20: Vật liệu nào dưới đây phản xạ âm tốt?
A. Miếng xốp.
B. Rèm nhung.
C. Mặt gương.
D. Đệm cao su.
