TÓM TẮT LÝ THUYẾT
I. Ảnh của vật qua gương phẳng
Khi soi gương ta thấy hình của mình ở trong gương. Hình của vật nhìn thấy trong gương phẳng được gọi là ảnh của vật qua gương phẳng.
II. Tính chất ảnh của vật qua gương phẳng
1. Dự đoán về tính chất của ảnh qua gương phẳng
- Ta có thể dự đoán được tính chất ảnh của vật qua gương phẳng bằng việc quan sát ảnh của chính mình qua gương phẳng.
2. Thí nghiệm kiểm tra dự đoán
- Đặt cây nến 1 trước tấm kính (không đặt sát vào kính) và thắp sáng.
- Di chuyển cây nến 2 ra phía sau tấm kính đến đúng vị trí ảnh của cây nến 1 (sao cho ảnh ngọn lửa của cây nến 1 nằm ở ngọn của cây nến 2)
Sau khi tiến hành thí nghiệm, ta có kết quả sau:
+ Độ lớn ảnh của cây nến 1 bằng độ lớn của cây nến 2
+ Khoảng cách từ cây nến 1 đến tấm kính bằng khoảng cách từ cây nến 2 đến gương
III. Dựng ảnh của vật qua gương phẳng
Bước 1. Từ S vẽ một chùm sáng được giới hạn bởi hai tỉa sáng SI1, và SI2 tới gương.
Bước 2. Áp dụng định luật phản xạ ánh sáng, vẽ chùm tia sáng phản xạ được giới hạn bởi các tia sáng phản xạ I1R1 và I2R2 tương ứng.
Bước 3. Tìm giao điểm S' của chùm phản xạ bằng cách kéo dài các tia sáng phản xạ (biểu điển bằng đường nét đứt). Các đường này cắt nhau tại S'. S' là ảnh ảo của S
Khi đặt mắt hứng chùm tia sáng phản xạ ta sẽ nhìn thấy ảnh S' và có cảm giác như ánh sáng xuất phát từ S' tới mắt ta.
CÂU HỎI SÁCH GIÁO KHOA
Mở đầu
Trả lời câu hỏi trang 82 SGK KHTN 7
Tại sao chữ AMBULANCE trên đầu xe cứu thương lại phải viết ngược từ phải sang trái?
Lời giải
Chữ AMBULANCE trên đầu xe cứu thương được viết ngược từ phải sang trái nhằm mục đích để người đi đường khi nhìn vào gương chiếu hậu của mình sẽ thuận lợi đọc được chữ “AMBULANCE” theo chiều xuôi, từ đó dễ dàng nhận ra xe cứu thương mà chủ động nhường đường cho xe qua.
I. Ảnh của vật qua gương phẳng
Trả lời câu hỏi trang 82 SGK KHTN 7
* Câu hỏi và bài tập:
Hãy nêu thêm ví dụ về ảnh của vật qua gương phẳng hoặc các mặt phản xạ khác.
Lời giải
- Khi mặt nước yên lặng, ta thấy ảnh của tháp rùa trên mặt nước.
- Ảnh của bàn, ghế trên gạch men nhẵn bóng
II. Tính chất ảnh của vật qua gương phẳng
Trả lời câu hỏi trang 82 SGK KHTN 7
* Câu hỏi và bài tập:
Câu 1: Có thể thu được ảnh qua gương phẳng trên màn chắn không?
Câu 2: Khoảng cách từ ảnh tới gương phẳng có bằng khoảng cách từ vật đến gương phẳng không?
Câu 3: Độ lớn của ảnh có bằng độ lớn của vật không?
Lời giải
Câu 1: Dự đoán: Không thể thu được ảnh qua gương phẳng trên màn chắn
Câu 2: Khoảng cách từ một điểm của vật đến gương phẳng bằng khoảng cách từ vật đến gương.
Câu 3: Dự đoán: Độ lớn của ảnh bằng độ lớn của vật.
Trả lời câu hỏi trang 83 SGK KHTN 7
* Hoạt động
Câu 1: Hãy nghĩ cách làm thí nghiệm để kiểm tra xem ảnh của vật qua gương phẳng có thu được trên màn chắn không.
Câu 2: Hãy tiến hành thí nghiệm theo các bước sau để kiểm tra dự đoán về khoảng cách từ ảnh, vật tới tấm kính và độ lớn của ảnh so với vật (Hình 17.2)
- Đặt cây nến 1 trước tấm kính (không đặt sát vào kính) và thắp sáng.
- Di chuyển cây nến 2 ra phía sau tấm kính đến đúng vị trí ảnh của cây nến 1 (sao cho ảnh ngọn lửa của cây nến 1 nằm ở ngọn của cây nến 2)
- So sánh độ lớn của cây nến 2 ra phía sau tấm kính đến đúng vị trí ảnh của cây nến 1 (sao cho ảnh ngọn lửa của cây nến 1 nằm ở ngọn của cây nến 2)
- So sánh độ lớn ảnh của cây nến 1 với cây nến 2; đo khoảng cách từ hai cây nến đến tấm kính để từ đó rút ra kết luận.
Lời giải
Câu 1:
- Thí nghiệm:
+ Dùng 1 gương phẳng đặt thẳng đứng trên mặt bàn nằm ngang.
+ Đặt một viên phấn trước mặt gương.
+ Đưa một tấm bìa (dùng làm màn chắn) ra sau gương.
- Sau khi tiến hành thí nghiệm ta rút ra kết luận: Ảnh của vật qua gương phẳng không thu được trên màn chắn.
Câu 2:
Sau khi tiến hành thí nghiệm, ta có kết quả sau:
+ Độ lớn ảnh của cây nến 1 bằng độ lớn của cây nến 2
+ Khoảng cách từ cây nến 1 đến tấm kính bằng khoảng cách từ cây nến 2 đến gương
Trả lời câu hỏi trang 83 SGK KHTN 7
* Hoạt động
Hãy dùng một miếng bìa có viết chữ “AMBULANCE” hướng mặt có dòng chữ vào gương phẳng để tìm ảnh của dòng chữ và trả lời câu hỏi ở phần mở bài.
Lời giải
+ Học sinh làm thí nghiệm thấy rằng khi cho miếng bìa có dòng chữ AMBULANCE hướng mặt có dòng chữ vào gương phẳng thì ta thấy trên gương xuất hiện dòng chữ ngược từ trái sang phải.
- Xe cứu thương là loại xe được ưu tiên, chữ “AMBULANCE” trên đầu xe cứu thương được viết ngược từ trái sang phải với mục đích khi nghe còi từ xa các phương tiện vận chuyển sẽ nhìn vào gương chiếu hậu để dễ dàng đọc được chữ AMBULANCE theo chiều xuôi. Từ đó nhận ra xe cứu thương và nhường đường cho xe qua.
Trả lời câu hỏi trang 83 SGK KHTN 7
* Câu hỏi và bài tập:
Câu 1: Bạn A đứng cách bức tường 4 m, trên tường treo thẳng đứng một tấm gương phẳng rộng và nhìn thấy ảnh của mình trong gương. Bạn A phải di chuyển về phía nào, một khoảng bao nhiêu để cách ảnh của mình 2 m?
Câu 2: Ảnh của chữ “TÌM” trong gương phẳng là chữ gì?
Lời giải
Câu 1:
- Vì khoảng cách từ bạn A và ảnh của bạn A trong gương đến tấm gương bằng nhau nên để cách ảnh của mình 2 m thì bạn A phải đứng cách gương 2 : 1 = 1 (m)
- Do đó bạn A phải di chuyển tiến gần đến tấm gương và cách gương 1 khoảng cách 1 m
Câu 2: Ảnh của chữ “TÌM” trong gương phẳng là chữ “MÍT”
III. Dựng ảnh của vật qua gương phẳng
Trả lời câu hỏi trang 84 SGK KHTN 7
* Câu hỏi và bài tập:
Câu 1: Giải thích tại sao chỉ nhìn thấy ảnh S’ mà không thể thu được ảnh này trên màn chắn.
Câu 2: Hãy tìm cách vẽ hình biểu diễn ảnh của một vật qua gương phẳng mà không cần vẽ tia sáng.
Lời giải
Câu 1:
Không hứng được S' trên màn vì chỉ có đường kèo dài của các tia phản xạ gặp nhau ở S' (tức ảnh ảo) chứ không có ảnh sáng thật đến S'
Câu 2:
Vì khoảng cách từ ảnh tới gương phẳng bằng khoảng cách từ vật tới gương phẳng nên ta có thể biểu diễn ảnh của một điểm S bằng cách lấy S’ đối xứng với S qua gương phẳng.
Trả lời câu hỏi trang 84 SGK KHTN 7
* Hoạt động
Dựa vào tính chất đối xứng của ảnh và vật qua gương phẳng, hãy dựng ảnh của vật AB qua gương phẳng (Hình 17.4)
Lời giải
BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA
SÁCH BÀI TẬP
Câu 1: Chỉ ra phát biểu sai.
Ảnh của vật qua gương phẳng
A. Là ảnh ảo, kích thước luôn bằng kích thước của vật.
B. Là ảnh ảo, kích thước càng lớn khi vật càng gần gương phẳng.
C. Là ảnh ảo, đối xứng với vật qua gương phẳng.
D. Là ảnh ảo, khoảng cách từ ảnh tới gương phẳng bằng khoảng cách
từ vật tới gương phẳng.
Câu 2: Trong các tiệm cắt tóc người ta thường bố trí hai cái gương: một cái treo trước mặt người cắt tóc và một cái treo hơi cao ở phía sau lưng ghế người ngồi. Việc làm này có mục đích gì?
A. Làm cho tiệm cắt tóc thêm đẹp.
B. Làm cho người đi cắt tóc có thể nhìn thấy ảnh của mình cả phía trước lẫn sau.
C. Làm cho tiệm cắt tóc sáng hơn.
D. Làm cho người cắt tóc cảm thấy thoải mái hơn.
Câu 3: Ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng có tính chất sau:
A. Là ảnh ảo, bằng vật.
B. Là ảnh ảo, nhỏ hơn vật
C. Là ảnh thật, bằng vật
D. Là ảnh ảo lớn hơn vật
Câu 4: Độ lớn của ảnh của vật qua gương phẳng có kích thước như thế nào với vật?
A. Bằng vật.
B. Lớn hơn vật.
C. Nhỏ hơn vật.
D. Có thể lớn hơn hoặc nhỏ hơn.
Câu 5: Khoảng cách từ một điểm sáng S đến gương phẳng bằng 1m. Khoảng cách từ ảnh S’ của điểm sáng S đến điểm sáng S là:
A. 1m
B. 0,5m
C. 1,5m
D. 2m.
Câu 6: Có mấy cách dựng ảnh của một vật qua gương phẳng?
A. 5.
B. 3.
C. 4.
D. 2.
Câu 7: Nếu dùng một cái đèn pin chiếu một chùm sáng song song vào gương phẳng thì chùm sáng phản xạ sẽ là chùm nào trong các chùm sau?
A. Song song.
B. Phân kì
C. Hội tụ
D. Không có trùm phản xạ trở lại
Câu 8: Chọn câu sai: Ảnh của một vật qua một gương phẳng có tính chất:
A. Khoảng cách từ vật đến gương bằng khoảng cách từ vật đến ảnh.
B. Độ cao của vật bằng độ cao của ảnh
C. Kích thước của vật bằng kích thước của ảnh
D. Ảnh và vật luôn luôn cùng chiều với nhau
Câu 9: Ảnh của vật qua gương phẳng có đặc điểm gì?
A. Là ảnh ảo, không hứng được trên màn.
B. Là ảnh thật, hứng được trên màn.
C. Là ảnh ảo, hứng được trên màn.
D. Là ảnh thật, không hứng được trên màn.
Câu 10: Khi nhìn xuống vũng nước, một học sinh thấy ảnh của một cột điện ở xa. Câu giải thích nào sau đây là đúng?
A. Vì mặt nước đóng vai trò là một gương phẳng.
B. Vì mặt nước có thể hấp thụ ánh sáng
C. Vì mặt nước có thể truyền được hình ảnh
D. Vì một lí do khác
Câu 11: Hai tấm gương phẳng giống hệt nhau được đặt vuông góc với nhau và vuông góc với mặt sàn, mặt phản xạ quay vào nhau. Một người đứng giữa hai gương lần lượt nhìn ảnh của mình trong hai gương. Đặc điểm của hai ảnh đó như thế nào?
A. Hai ảnh có chiều cao như nhau
B. Hai ảnh giống hệt nhau
C. Hai ảnh có chiều cao khác nhau
D. Cả A và B đều đúng.
Câu 12: Để xác định độ lớn của ảnh do gương phẳng tạo ra, một nhóm học sinh đã tiến hành một thí nghiệm theo thứ tự: Quang đặt một viên phấn trước một tấm kính phẳng và cả nhóm cùng nhìn vào tấm kính để quan sát. Dũng lấy viên phân thứ hai đúng bằng viên phấn thứ nhất, đưa ra sau tấm kính và di chuyển nó đến khi các bạn nhìn thấy có trùng khít với ảnh của viên phấn thứ nhất trong tấm kính ảnh (cũng là một gương phẳng). Dưới đây là kết luận của 4 bạn trong nhóm, kết luận nào là sai.
A. Kích thước của ảnh nhỏ hơn kích thước của vật.
B. Ảnh không hứng được nhưng có kích thước bằng vật.
C. Kích thước của ảnh bằng kích thước của vật (là viên phấn thứ nhất).
D. Kích thước của ảnh bằng kích thước viên phấn thứ hai.
Câu 13: Khi đứng trước gương soi, nếu ta giơ tay phải lên thì ảnh của mình trong gương lại giơ tay trái lên. Tại sao lại như vậy?
A. Vì ảnh của vật qua gương cùng chiều vật.
B. Vì ảnh và vật có kích thước bằng nhau.
C. Vì ảnh và vật đối xứng với nhau qua gương.
D. Vì ảnh và vật không thể giống nhau về hình dạng và kích thước.
Câu 14: Một người cao 1,8 m đứng trước gương phẳng, cho ảnh cách gương 1,6m. Hỏi người đó cách gương bao nhiêu?
A. 3m
B. 1,5m
C. 3,2m
D. 1,6m.
Câu 15: Vì sao ta nhìn thấy ảnh của một vật trong gương phẳng?
A. Vì có ánh sáng truyền thẳng từ vật đến mắt ta
B. Vì mắt ta chiếu ra những tia sáng đến gương rồi quay lại chiếu sáng vật
C. Vì có ánh sáng từ vật truyền đến gương, phản xạ trên gương rồi truyền từ ảnh đến mắt ta.
D. Vì có ánh sáng từ vật đi vòng ra sau gương rồi đến mắt ta
Câu 16: Phát biểu nào sau đây là đúng khi nói với ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng?
A. Ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng luôn lớn hơn vật.
B. Nếu đặt màn hứng ảnh ở vị trí thích hợp, ta có thể hứng được ảnh của vật tạo bởi gương phẳng.
C. Ảnh của một vật qua gương phẳng có thể nhỏ hơn vật, tùy thuộc vào vị trí của vật trước gương.
D. Cả ba phát biểu trên đều sai.
